Ceza Hukuku
Ceza hukuku kişilerin toplumda güven içerisinde yaşamasını engelleyen haksız fiillere sebebiyet veren suç ve suçluların, işledikleri suç sonucunda kanunda belirlendiği ölçüde cezalandırılmasını sağlayan hukuk alanıdır.
Ceza hukuku suçluyu cezalandırarak; hem toplumdaki diğer suç olasılıkları için caydırıcılık unsuru oluşturmayı hem de toplumun refahını bozan, kanuna mukavemet eden kimseleri cezalandırmayı amaçlar.
Ceza hukukunun yaptırımları 5237 sayılı Türk Ceza Kanununca belirlenmiştir.
Madde 1- (1) Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleştirilmesi için ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.
Ceza Hukuku Neleri Kapsar?
Ceza hukuku mevzuatının kapsadığı konuları ve ilgili kanun maddelerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
- Kamu düzenini ve güvenliğini korumak
- Kanun önünde eşitlik ilkesi
Madde 3- (1) Suç işleyen kişi hakkında işlenen fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunur. (2) Ceza Kanununun uygulamasında kişiler arasında ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veya diğer fikir yahut düşünceleri, felsefi inanç, milli veya sosyal köken, doğum, ekonomik ve diğer toplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınamaz.
- Vatandaş tarafından işlenen suçlar
Madde 11- (1) Bir Türk vatandaşı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır.
- Yabancı uyruklu kişi tarafından işlenen suçlar
Madde 12- (1) Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır.
- Ceza sorumluluğunun kaldıran ve azaltan nedenler:
- Kişinin üstü tarafından verilen emri yerine getirmiş olmak suretiyle suç işlemesi durumu
Madde 24- (1) Kanunun hükmünü yerine getiren kimseye ceza verilmez. (2) Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. (3) Konusu suç teşkil eden emir hiçbir surette yerine getirilemez. Aksi takdirde yerine getiren ile emri veren sorumlu olur. (4) Emrin, hukuka uygunluğunun denetlenmesinin kanun tarafından engellendiği hallerde, yerine getirilmesinden emri veren sorumlu olur.
- Kişinin kendisine ya da başkasına yönelmiş bir saldırıya karşı öz savunma yapma zorunluluğuyla suç işlemesi durumu
Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.
- Şiddet, tehdit ve korkutma sonucu kişinin suç işlemek zorunda kalması durumu
Madde 28- (1) Karşı koyamayacağı veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak ve ağır bir korkutma veya tehdit sonucu suç işleyen kimseye ceza verilmez. Bu gibi hallerde cebir ve şiddet, korkutma ve tehdidi kullanan kişi suçun faili sayılır.
- Haksız tahrik sonucu suç işlenmesi durumu
Madde 29- (1) Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.
- Kişinin yaşı sebebiyle cezaya ehliyeti olmaması durumu
Madde 31- (1) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olan çocukların ceza sorumluluğu yoktur. Bu kişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.
- Kişinin akıl hastalığı nedeniyle ceza ehliyeti olmaması durumu
Madde 32- (1) Akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez. Ancak, bu kişiler hakkında güvenlik tedbirine hükmolunur.
- Kişinin iradesi dışında alkol ya da yasaklı madde etkisinde olması sebebiyle gerçekle hayali birbirinden ayıracak bilinçte olmaması durumu
Madde 34- (1) Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez
- Suça azmettirme, suça yardım ve yataklık konusu
Madde 38- (1) Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır.
Madde 39- (1) Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez.
Ceza hukuku mevzuatının kapsadığı suçları şu şekilde sıralayabiliriz:
- İşkence suçu
- Çevrenin kasten kirletilmesi suçu
- Yasaklı madde imal edilmesi ve ticaretinin yapılması suçu
- Parada sahtecilik suçu
- Fuhuş yapma ve yaptırma suçu
- İnsan kaçakçılığı suçu
- Şiddet suçu
- Adam yaralama ve kasten öldürme suçu
- Taciz/tecavüz suçu
- Hırsızlık, özel mülkiyete girme suçu
- Belgede sahtecilik suçu
- Terör örgütü kurma ve örgüte katılma suçu
- Pedofili suçu
- Mesleği kötüye kullanma suçu
- Nitelikli dolandırıcılık suçu
- Rüşvet teklif etme veya alma suçu
- Güveni kötüye kullanma suçu
- Halkı kin ve nefrete sürükleme suçu
- CB hakaret suçu
- Yalancı şahitlik suçu
Maddi Ceza Hukuku
Maddi ceza hukuku bahsi geçen herhangi bir suçun ögeleri, suçun yaptırımları, emsal davaları ve bunlara ilişkin kanun maddelerini konu edinen hukuk alanıdır.
5237 sayılı Ceza kanununun birinci maddesinden 345. Maddesine kadar olan kısım bu alanın mevzuatını oluşturmaktadır.
Manevi Ceza Hukuku
Manevi ceza hukuku suçun kişiye özel incelenmesidir diyebiliriz. Bu alan bahse konu olan suçu ve suçluyu genel olarak incelemekten ziyade suçun kasıtlı olarak yapılıp yapılmadığı, suça sevkeden unsurlar, suçun ve suçlunun niteliği gibi kişi özelinde incelenmesidir.
Hakim, manevi ceza hukuku kapsamında suçlunun cezasına kanunda da verilen izinler kapsamında indirim yapabilir.
Ceza ve ağır ceza davalarının dayanağı olan kanun metinlerini detaylı incelemek için, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf bağlantısını ziyaret edebilirsiniz.
Özdemir Hukuk Bürosu Ceza Hukuku Alanında Neler Yapar?
Adana hukuk bürosu olarak:
- Müvekkilimiz için ceza hukuku alanında danışmanlık hizmeti sağlarız.
- Müvekkilimizin haklarını gözetiriz ve gerekli durumlarda savunma yapma ve sessiz kalma haklarını kullanmasını sağlarız.
- Müvekkilimiz adına dosyayı istinaf ve temyiz talebiyle üst mahkemelere taşıyarak kararın gözden geçirilmesini sağlarız.
- Tutukluluk halinde olan müvekkilimiziz temyiz duruşmasına katılabilmesi için gerekli izinleri çıkarırız.
- Müvekkilimiz adına dava sürecini titiz bir şekilde takip ederiz.
Ceza Hukukunda Yetkili Olan Mahkemeler Hangileridir?
Ceza hukukunda yetkili mahkemeler; Ağır ceza mahkemesi, ceza mahkemesi ve yargıtaydır.